„Piętnastoletni kapitan” – powieść francuskiego pisarza Jules’a Verne’a, po raz pierwszy opublikowana w 1878 roku. Fabuła powieści zaczyna się od tego, że niemal cała załoga wielorybniczego brig „Pielgrzym” ginie w starciu z wielorybem. Po śmierci marynarzy, Dick Sand, piętnastoletni chłopiec, musi stać się kapitanem statku. Pięciu czarnoskórych, którzy przypadkowo znaleźli się na statku, pomaga Dickowi dopłynąć do Ameryki – właśnie tam miał dotrzeć „Pielgrzym”. Ale podstępny Negoro, kucharz statkowy, potajemnie zmienia kurs. Tak przyjaciele trafiają do Afryki, ponieważ Negoro, agent właścicieli niewolników, pragnie zemścić się na Dicku, a czarnoskórych sprzedać w niewolę. Wszyscy pasażerowie briga „Pielgrzym” znajdują się w śmiertelnym niebezpieczeństwie, z którego udaje im się wyjść żywymi tylko dzięki Dickowi Sandowi...